Lột dên là gì? Xe máy bị lột dên có chạy được không?

Có một số bộ phận, phụ tùng xe máy quan trọng tạo nên chiếc xe hoàn chỉnh và mỗi bộ phận đều giúp duy trì hoạt động trên đường. Một trong những bộ phận chính là bộ truyền động, hay còn gọi là thanh truyền, dên xe máy, biến chuyển động tịnh tiến ngang của piston trở thành chuyển động tròn của trục khuỷu/cốt máy. Với bộ phận này, có một lỗi thường xảy ra khiến xe máy không vận hành trơn tru được, đó là hiện tượng lột dên. Hãy cùng tìm hiểu về khái niệm lột dên là gì  và cách kiểm tra, khắc phục lỗi này nhé.

Dên xe máy là gì?

Dên xe máy còn được gọi là thanh truyền làm công việc truyền lực từ trục khuỷu tới piston đồng thời tác động đến không khí bên trong động cơ, làm nó nóng lên, giãn nở, sinh ra lực tác động ngược về piston từ đó làm xoay trục. Dên thông thường được chia làm 3 phần: phần đầu nhỏ lắp chốt piston, có lỗ trụ rỗng, thân nối đầu nhỏ với đầu to có tiết diện ngang hình chữ I và đầu to dùng lắp với cổ khuỷu.

Hiện nay có 3 loại dên thường được dùng nhiều nhất là dên zin, hay còn được biết là dên gốc, là loại do nhà sản xuất cung cấp và vừa vặn nhất với buồng máy nên khá cân bằng và hạn chế rung lắc; dên chích tức là loại có ắc dên tách rời với cốt dên, nhằm tăng thể tích xi lanh và phân khối xe; dên đôn là loại dên có má to hơn bình thường nhằm trữ động năng cho bánh đá nhiều hơn, ắc dên cứng cáp hơn…thường thấy ở xe chở hàng hóa nặng. Trong bất kỳ phương tiện nào (xe gắn máy hoặc phương tiện khác), dên xe máy có hai mục đích chính:

• Nó cho phép động cơ quay tự do khỏi các bánh xe khi xe đang dừng.
• Nó giữ cho tốc độ động cơ trong phạm vi phù hợp với tốc độ của xe.

Hiện tượng lột dên là gì? Nguyên nhân gây lột dên xe máy

Lột dên là gì? Lột dên là hiện tượng khi sự truyền động của piston gặp cản trở, kẹt cứng, không có bạc đạn giữa thanh truyền và trục khuỷu… khiến cho xe phát ra những tiếng kêu chói tai rất khó chịu.

Hiện tượng lột dên xuất hiện đến từ nguyên nhân nhớt được bơm vào đã cũ, bị lẫn bụi, cát, chất thải, mạt kim loại, khô nhớt, khiến cho bạc đạn bị vỡ hoặc bị bào mòn nhanh chóng, khiến cho giữa tay dên và ắc dên xuất hiện khoảng trống đáng kể, thanh truyền và trục khuỷu mất đi cầu nối, tay dên bị kẹt cứng lại. Dấu hiệu phổ biến nhất của xe máy bị lột dên chính là xe phát ra những tiếng kêu lạch cạch, xe chạy ì ạch…

Xe máy bị lột dên có chạy được không?

Bất kỳ lỗi kỹ thuật nào xuất hiện trên xe máy thì biện pháp tốt nhất chính là kiểm tra và sửa chữa thay vì cố gắng chạy tiếp, lỗi xe bị lột dên cũng thế. Dù với lột dên, xe máy vẫn có thể chạy được nhưng bị ì ạch, tuy nhiên nếu vẫn cứ duy trì tình trạng này mà không sửa chữa, nhiều linh kiện khác sẽ bị hỏng gián tiếp và từ đó dẫn đến xe máy không thể khởi động được nữa ngoài việc binh ac quy hết điện. Lúc này đây, việc sửa chữa sẽ phức tạp và tốn kém hơn rất nhiều do sự hư hỏng đã lan sang nhiều bộ phận, không chỉ có trên dên xe máy nữa.

Việc sửa chữa lỗi lột dên xe máy khá phức tạp, do đó bạn không nên tự tiện sửa chữa tại nhà, mà cần mang ra trung tâm bảo dưỡng và sửa chữa khi xe bị lột dên. Tại đây, nhân viên sửa chữa sẽ xem xét tùy thuộc tình trạng hư hỏng nặng nhẹ mà có biện pháp sửa chữa ép dên xe máy phù hợp. Thông thường, họ sẽ thay dên mới bằng cách dùng máy ép thủy lực tháo toàn bộ cây dên, thay bằng bạc đũa, sau đó ép lại vòng bạc đạn, lắp dên mới vào rồi dùng máy ép thủy lực ép lại hoàn chỉnh. Cách này có thể áp dụng với xe máy hư hỏng nhẹ đến vừa.

Tuy nhiên, với trường hợp xe hư hỏng nặng mà không mang ra sửa chữa, vẫn cố gắng lấy xe chạy thì lúc này tình trạng phức tạp hơn, vì việc hư hỏng không chỉ dừng ở dên xe, mà nó còn có thể xuất hiện ở các bộ phận khác. Lúc này bạn cần kiểm tra xem có linh kiện nào bị hỏng nữa không để có thể thay thế ngay lập tức. Chi phí sửa chữa có thể lên đến 1 triệu đồng nếu xe hỏng quá nặng, và nếu xe bạn còn thời gian bảo hành thì bạn sẽ không tốn phí sửa chữa.

Cách kiểm tra xe máy có bị lột dên hay không?

Kiểm tra bạc đạn cốt máy

Bạc đạn bị mòn là lý do khi xe bị lột dên. Lúc này, chúng ta kiểm tra bằng cách tháo catte đuôi cá ra. Đầu tiên, ta lắc vô lăng qua lại, lên xuống, nếu lắc được và dễ dàng thì chứng tỏ bạc đạn bị mòn. Sau đó, ta gỡ cốt máy ra ngoài catte, một tay giữ cốt ngày, một tay lắc vòng bạc đạn để xem độ rơ nhiều hay ít. Độ rơ càng nhiều, chứng tỏ bạc đạn đã bị mòn đáng kể, khiến cho xe sẽ có lúc lửa có lúc không, âm thanh phát ra cũng khá kỳ lạ.

Kiểm tra phốt dầu

Phốt dầu nơi gắn cốt máy. Nơi đây có nhiệm vụ rất quan trọng là không cho nhớt lọc từ catte ly hợp tràn qua, giữ piston ép đưa hòa khí lên xylanh. Nếu như phốt dầu bị hỏng, khiến nhớt tràn qua làm ướt các chi tiết máy, hoặc không có hòa khí đẩy vào xy lanh, thì chắc chắc động cơ xe máy sẽ không hoạt động được. Khi kiểm tra phốt dầu, ta phải đảm bảo chúng trong tình trạng sau.

• Phốt dầu phải có độ đàn hồi, còn nguyên vện, không được rạn nứt hay chai cứng,
• Phốt phải bọc kín ngoài cốt máy, vòng ngoài khít với nồi bạc đạn. Trường hợp phốt dầu còn mềm tốt và đàn hồi nhưng vẫn không ôm khít nồi bạc đạn có thể là do lò xo phía trong bị giãn. Lúc này bạn nên tháo ra cắt bớt lò xo nối lại.
• Tháo phốt cấm tuyệt đối không dùng vật nhọn, sắt để tháo ráp phốt sẽ làm hỏng, rách phốt
• Mâm lửa nếu có nhớt, chứng tỏ phốt dầu bị hỏng khiến nhớt tràn qua. Bạn nên xem lại để lắp lại phốt dầu cho kín hoặc thay phốt dầu mới

Kiểm tra bạc thau, chân dên

Đầu tiên bạn kiểm tra trục piston với piston xem khe hở là bao nhiêu. Thường độ rơ giữa chân dên và trục piston là 0.08 – 0.10 mm, nếu nó dưới 0.12mm, ta mới kiểm tra tiếp khe hở giữa chân dên và trục piston. Thông thường xe Yamaha dùng bạc đạn kim, xe Honda tráng hợp kim bên trong chân dên, còn các xe khác thì dùng bạc đạn thau. Nếu khe hở vượt qua con số trên thì cần thay thế để khắc phục lỗi. Bạn có thể thay hoàn toàn trục piston mới hoặc là đóng bạc thau mới ở chân dên, tùy theo tình trạng hư hỏng.

Kiểm tra khe hở giữa trục tay quay và đầu dên lớn

Nếu khe hở giữa trục tay quay và đầu dên lớn vượt qua mức cho phép, nó sẽ tạo ra tiếng khua trong lúc xe vận hành, ta gọi là dên khua. Người dùng có thể kiểm tra khe hở trên bằng cách:

• Bạn tháo rời các chi tiết còn lại của dên và cốt máy
• Dùng tay trái nắm thân dên giơ lên, để cốt máy treo dưới đầu dên, sau đó bạn dùng mu bàn tay gõ mạnh lên đầu dên nhỏ
• Khi gõ nếu bạn nghe tiếng kêu kim khí phát ra thì phải đem đi ép, không có tiếng kêu là nó còn hoạt động tốt.

Nhìn chung, để tránh tình trạng lột dên, bạn cần vệ sinh xe máy và thay nhớt thường xuyên, và đem xe máy đến tiệm sửa chữa càng nhanh càng tốt nếu phát hiện lỗi. Hy vọng những chia sẻ trên giúp bạn hiểu lột dên là gì và nguyên nhân và cách phòng tránh xe máy bị lột dên.